En ik voeg er nog geregeld tinten aan toe. Wetende, dat er anderen zijn die de diepte op andere wijze verkennen.
Vijftig tinten zwart, en er zijn er onnoemlijk veel meer. Met ieder een eigen klank, verhaal en timbre.
'Je kunt verkiezen niet te zijn. Je kunt je overtuiging loslaten.'
Fantastisch. Hoe dan? Depressie is een beest. Een monster dat je uit het niet bespringt. Terwijl je sereen aan het mediteren bent, nietsvermoedend een taart bakt, de verjaardag van je kind organiseert.
Ik kan ervoor kiezen erin te blijven hangen. Ik kan ervoor kiezen me erdoor te laten verzwelgen en in het verhaal op te gaan. Maar hoe het ook zij, ontkennen heeft net zoveel zin als ertegen vechten. Volkomen nutteloos en zonde van je energie.
'Het is een overtuiging! Een idee waar jij je aan ophangt.'
Deels heb je daar gelijk in. Wanneer je zegt 'ik ben depressief' is er weinig ruimte voor andere ervaringen. Het overstemd en overstijgt alles.
Een opmerking als 'melancholie overvalt mij' is poëtisch en al beter, maar nog steeds niet het gewenste. Het impliceert dat jij een speelbal bent van je emoties. En ondanks dat deze echt overweldigend kunnen zijn, kun je er uiteindelijk wel een lijn in vinden. Je kunt niet alles sturen, maar je kunt er weldegelijk keuzes in maken. Je kunt er altijd stappen in zetten, al is het er maar eentje. En al is dat ene stapje nog zo klein. Het is beweging, het is een keuze, het is regie over je eigen zijn. Dat ene stapje is jouw luchtbel, je houvast. Je eerste stapje naar een luchtiger leven in licht.
Ik zal je niet vragen om al je ideeën en overtuigingen los te laten. Of om dagelijks affirmaties op te zeggen die je tot het einde der tijden moet herhalen.
Nare gedachten zijn ten dele de overtuigingen die jij hebt. De verhalen die jij jezelf (herhaaldelijk) verteld. Misschien is het je deels aangepraat, door hen die van je zouden moeten houden of de media. En deze overtuigingen kun je herprogrammeren, verwijderen, negeren.
Maar er is bij echte depressie ook een neurologisch proces. En dat kan de zaak ernstig compliceren. Dat valt niet zomaar weg te mediteren, of op te lossen door los te laten. Daarvan zitten de sporen en paden diep verweven in het menselijk brein. Het brein van de lijder. Om dat te kunnen aanpakken, is meer nodig. Daar zit een acceptatieproces aan vast., dat op zijn beurt dan weer zorgt voor de broodnodige luchtbelletjes. En dan kun je -tot op zekere hoogte- loslaten.
Het enige dat je midden in een duistere episode kunt proberen los te laten zijn de stickers die jij jezelf opplakt. (Ik ben dom, lui, lelijk etc. enz. Je kunt er vast zelf nog van alles aan toevoegen.) En daar kun je drastisch schrappen in de dingen die je 'moet'. Er zullen altijd dingen zijn die moeten gebeuren, maar dat zijn er vaak veel minder dan je in eerste instantie zou denken. En dat wat wel moet, is vaak veel kleiner te maken en overzichtelijker, zodat je depressieve brein er niet volledig in verdrinkt.
'Maar ik moet mijn huis nog doen! Ik moet nog koken, drie wassen draaien, was vouwen, de kamer zuigen. En van jou moet ik mijn bed altijd opmaken.'
Ja. Van mij moet jij je bed opmaken. Elke dag. Want dat betekend dat jij je bed uitkomt en je aankleed. Ik ben dan tevreden. Ik kijk er zelfs niet naar of jij je gedoucht hebt, gewassen of dat je niet verder komt dan een natte lap over je gezicht. Kleed je aan, maak je bed op.
Wil je een medaille winnen? Ga dan ook nog even in je tuin of op je balkon staan. Even een frisse neus halen. Extra ster wanneer je ook nog een rondje loopt. Maar wanneer jij ook zo diep zit als waar ik soms dobber, is het al heel wat als je op je balkon of in je tuin staat. De rest van de dag lig je -wanneer je dat rotbed eindelijk gemaakt hebt en je in je kleding hebt gehezen- voor pampus.
En dat is helemaal goed. Een medaille en ster halen klinkt misschien wat denigrerend, maar ik bedoel ermee te zeggen dat dit helemaal niet hoeft. Dat het kan en mag, wanneer jij je er klaar voor voelt. Maar van mij moet niets, behalve dat bed.
'Maar ik moet nog steeds drie wassen doen! En ik kom niet verder dan op de bank liggen. En daar lig ik dan vervolgens over te doemdenken en mezelf af te straffen.'
Dat doemdenken is niet makkelijk stop te zetten. Maar je hoeft jezelf niet af te straffen. Want MOET je echt drie wassen draaien? Het zou misschien ideaal zijn. Maar is eentje niet genoeg? Morgen kun je de wasmachine ook aanzetten. En MOET je die kamer helemaal schoonmaken? Zou een snelle bezem er doorheen niet ook kunnen? Of kun je het niet een keertje overslaan? Is één plank leegruimen en schoonmaken voor vandaag niet afdoende?
Nee, je huis is niet opgeruimd. Nee, je huis is dan inderdaad niet schoon. En nee, veel heb je dan niet gedaan. Maar je hebt wel iets gedaan. En dat is nog altijd meet dan op de bank overweldigd liggen wezen over de hoeveelheid die je nog moet doen. Je daarover opvreten en afbranden helpt niet. Dan gebeurt er helemaal niets.
Één plank organiseren is meer dan helemaal niets, één was die wappert zorgt voor een fris briesje. Drie kledingstukken opruimen zorgen al voor wat organisatie. En al lukt ook dat niet.... Je hebt in ieder geval je bed opgemaakt.
Dan mag je nu op de bank gaan liggen. Ik ben trots op je. Alles wat je nu nog extra doet, is extra. Ben ik ook trots op en hartstikke blij mee. Ik moedig het aan. Maar het hoeft niet.
Laat los. Je hoeft niets.
Mag ik je even vasthouden?
