Geesteszieken. Voor de enkeling die dit nu even lezen moet.

Lieve leukerds en leuke lieverds,

Angst is de oudste emotie van de mensheid. Naast lust en liefde.

Ik durf zelfs te stellen dat deze drie de basis vormen van elke andere emotie die de mensheid rijk is.

Angst is een slechte raadgever. Tenminste... Als er te veel van is. En dat is er nogal snel, helaas. En angst is er in overvloed.

Angst is de reden dat we dingen willen verklaren en de schuld willen geven aan. En waar we dat dan aan doen, dat verschilt nogal. Meestal gaven en geven we de schuld aan datgene of diegene wat en wie we ook niet begrijpen. Dingen en mensen die anders zijn dan het gros. Datgene dat niet direct helder en vertrouwt is. Vaak gebaseerd op uiterlijke schijn.

Neem het fenomeen 'heksen'. De -over het algemeen- vrouwen die beschuldigd zijn van hekserij waren vaak anders dan de rest in de gemeenschap. Ze waren arm, waardoor ze de middelen niet hadden zich te verweren. Ze waren zelfstandig, spraken zich uit, waren te mooi, te lief, wilden niet met iemand naar bed of waren juist rijk waardoor er jaloezie ontstond. Vervolgens werden ze voor heks uitgemaakt en werden er allerlei wilde verhalen verteld. Vaak over dingen die een geestelijke oorsprong hadden en dus niet direct hard te maken zijn.

En door de angsten en het verduisteren van het geestelijke leven, is het in ons bloed gekropen. En ik denk persoonlijk, dat dit de reden is dat men zo bang is voor geestesziekten en geesteszieken. Of het nu gaat om iemand met schizofrenie of een depressieveling, of om iemand die tijdelijk door een nare gebeurtenis de weg kwijt is.

De gekkenhuizen door de eeuwen heen helpen niet in het beeld. Ze zijn niet voor niets een standaard beeld geworden in verhalen en spellen in het horror- en thriller genre. In die huizen ging het er verschrikkelijk aan toe. Er zijn daar dingen gebeurd en uitgevoerd, die de meest heldere geest tot waanzin zou drijven. Wanneer je nog niet geestelijk instabiel was, werd je dat vanzelf wel. De helft van de methodes die de medische wereld nu rijk is, is in gekkenhuizen uitgetest. Op gruwelijke en mensonterende wijze. Mensen liepen er naakt rond, werden vastgebonden, in elkaar geslagen en verkracht.

In het bloed gebakken lijkt dan ook wel de angst voor het zoeken van geestelijke hulp of het intern gaan. De meesten van hen die het doen, gaan pas wanneer er echt geen andere optie meer is. De kans is best aanwezig dat eerdere opname de beste optie was. Maar angst voor wat er gebeurt houdt mensen tegen. Je geeft je leven immers uit handen.

Vandaag de dag is dat tot op zekere hoogte niet meer zo. Je houdt veel meer zelfbeschikking dan dat je tot nog niet eens zo heel erg lang geleden had. Wanneer je nee zegt, mag men je niet dwingen. Voordat iemand onder dwang opgenomen kan worden, ben je echt al een heel stuk verder, daar wordt niet licht over gedaan. Wanneer iemand dus TBS en dwangverpleging krijgt, is iemand langer in de radar dan je denkt. Want als er twee jaar TBS en verpleging gezegd wordt, houdt dit in dat het na twee jaar opnieuw onder de loep genomen wordt. Vaak komt er dan nog een verlenging van de uitspraak wat betreft de behandeling.

Maar goed. De gruwelijke manieren waarop mensen tot nog niet eens zo lang geleden werden 'behandeld' omwille van allerlei geestesziekten, zorgden voor angst.

Mensen die depressief zijn, durven daar niet voor uit te komen. De historie heeft ons geleerd ons te schamen voor deze zwarte emoties. En bang te zijn voor de represailles. Je wordt immers door onbegrip makkelijk uit de groep gegooid, gezien als paria. Of je overdrijft. Je hoeft immers enkel alleen maar aan iets vrolijks te denken. Mensen beseffen kortom niet wat een geestesziekte inhoudt en hoe zwaar dat is. Je ziet het immers niet.

Een gebroken been zie je. Er is iets stuk. Je laat het spalken, blijft een tijd op je krent zitten en komt vervolgens stapje voor stapje weer in beweging.

In de geest kan een soortgelijk proces zich afspelen. Maar die wond zie je niet. En in de geest en soms letterlijk het brein, zal er altijd een litteken blijven zijn dat af en toe op zal spelen. Niet omdat het in ene koud is waardoor je jicht opspeelt, maar omdat die situatie een nare herinnering triggert die je niet altijd onder controle hebt.

Nog steeds zal menigeen niet vertellen dat ze geestelijke problemen hebben gehad, wanneer ze op sollicitatie zijn geweest. Wanneer je een jaar uit de roulatie bent geweest door een ongeluk, is er niemand die dat gek vindt. Alle begrip is aanwezig. Een burn-out is gelukkig ook niet ernstig meer. Ook dat wordt geaccepteerd. Maar vertel dat jij je door depressie vocht. Laat een glimp zien van een halve suïcidale gedachte die je ooit had en je stuit op een muur. Een muur van vooroordeel en onbegrip.

Terug naar een paar alinea's terug. Want ik zei iets heel essentieels. Namelijk 'Vandaag de dag is dat tot op zekere hoogte niet meer zo'.  Het gaat specifiek om 'zekere hoogte'.. Even heel belangrijk... De dwangbuis en de zachte kamertjes bestaan niet meer. De kans dat je door twee stevige broeders in elkaar gerost wordt is naar bijna nul gereduceerd. Ik zeg bewust ook geen nul, want ik weet niet hoe het er aan toe gaat in de huizen over de hele wereld. Wat zeg ik, dat weet ik niet eens meer over de huizen in ons eigen land.

Wat ik wel weet... Wanneer je geestelijke hulp zoekt, ben je ten dele aan de Goden overgeleverd. Of je helemaal zelf mag beschikken, is afhankelijk van de hulpverlener.. Vaak dicteren die vanaf hun stoel evengoed nog wat er wel en niet gaat gebeuren en welke behandeling jij wel of niet krijgt. Wanneer je een therapie volgt, moet je wel degelijk doen wat de therapeut zegt. Anders 'werk je niet mee en saboteer jij je eigen genezing'. Soms houdt dit dus in dat je hele begeleiding stop word gezet. Dus de meesten gaan dan toch nog maar braaf mee in een 'behandeling' waarvan je je af kunt vragen of dit nu daadwerkelijk helpt.

In de situatie die ik nu schets, laat ik zien dat je als patiënt erg bent overgeleverd aan de goede wil en zelfkennis van de therapeut. Wanneer je met een machtswellusteling te maken hebt -die er binnen de psychiatrie meer zijn dan je lief is- heb je een probleem als deze persoon je niet ligt.

Ook willen de therapeuten je wel eens zitten te dicteren wat jij nu wel en niet voelt, want zij hebben erop gestudeerd en jaren ervaring. Er wordt maar wat graag vergeten dat jij degene bent die al jouw hele leven in jouw koppie zit. En dat jij dus de meeste ervaring hebt met de donkere gedachten of stemmen of wat ook, waar jij  geregeld zo niet dagelijks mee te kampen hebt. Je bent ziek, niet gek. En dat wordt nogal makkelijk vergeten.

Helemaal moeilijk is het, wanneer je meerdere keren bent opgenomen. Het feit dat het steeds terugkomt kan ervoor zorgen dat je ervan overtuigd raakt dat je een mislukking bent. Of -zoals je wel eens om je heen zult horen- dat je alleen maar aandacht wilt. Dat jij je aanstelt en... Ach... Welke nare opmerkingen ben ik nog vergeten? Zij die met geestelijke problemen kampen kunnen mij nu aanvullen. En zullen waarschijnlijk uit pure herkenning al meerdere keren hebben zitten knikken achter hun scherm.

Nogmaals lieverd... Je bent ziek, niet gek. Misschien ben je wel ziek, juist omdàt je niet gek bent, maar dat is een geheel andere filosofie, die ik nu niet uitwerk. Misschien, ooit. Maar niet nu.

Het zou zo fijn zijn als mensen met een geestelijk beeld wat serieuzer genomen zouden worden. Niet als een patiënt, van wie het wereldbeeld en de leefwijze aangepast dient te worden. Maar als kleurrijke mensen met een eigen palet. Die spullen moeten hebben om zich staande te houden. En die geef je in waardigheid en gelijkheid. Niet vanaf een troon.

Je bent ziek lieverd, niet gek.

Geheel de Uwe,